قناعت در زندگی امام علی(ع)؛ از طعام تا وسایل منزل و لباس

عصر شیعه ـ ساده زیستی، قناعت پیشگی، صرفه جویی، صبر، بردباری و حلم در مواقع تنگدستی و داشتن زندگی پاک، طیب، حلال، بی‏آلایش و نداشتن حرص و طمع ورزی، زراندوزی و دنیاگرایی و دوری از تجملات، اشرافیت، اسرافکاری و زیاده روی همواره سرلوحه امور در زندگانی پیامبران الهی و رهبران حق و ائمه اطهار و پیشوایان راستین به ویژه در زندگی پر برکت و با فضیلت مولای متقیان امیر المؤمنین(ع) بوده و از دنیا و نعمت‏های ناپایدار آن به حداقل و به اندازه بسیار ناچیز و اندک و در حداقل نیاز ضروری استفاده می‎کردند.

درباره «ساده زیستی» حضرت علی(ع) در کتب تاریخی و روایات اسلامی، نمونه‎های فراوان و بسیار ارزشمند و سازنده و عبرت آموز بیان شده که در اینجا به بعضی از آنها به صورت خلاصه و اشاره یادآوری می‎گردد.

نقل شده که سه شبانه روز حضرت علی(ع) قوت لایموت خود و خانواده‎اش را به اسیران و نیازمندان بخشیدند و روزه می‎گرفت از گرسنگی به خود می‎پیچید و با این وضع افطار خود و فرزندانش را در راه خدا به مسکینان و اسیران و یتیمان می‏داد، چنانچه در روز سوم ضعیف و بی حال شد که آیه ۸ سوره انسان نازل شد "در راه محبت به خداوند غذای خود را (با اینکه به آن نیاز داشتند) به مسکین و یتیم و اسیر می‏دهند".

اطعامی که بخشیدن آن، هنگام نیاز شدید هرگز ساده و آسان نبوده، بلکه عملی است کریمانه توأم با عالی‎ترین حد ایثار و زهد و از بهترین حسنات وجود و سخاوت و گذشت است.

امام علی(ع) همیشه از دسترنج خود، ارتزاق و زندگی می‏کرد و از بیت المال با اینکه تمامی دارائی و سرمایه‏های بیت المال و خزانه مملکت و بلاد اسلامی در دوران خلافت و زعامت و رهبری در اختیار او بود اما او با مقدار کمی از نان خشک افطار می‎کرد.

اگر با دید حق بین و انعطاف به زندگانی امیرالمؤمنین(ع) خوب بنگریم، نهایت و کمال سادگی و ساده زیستی در تمام ابعاد زندگی او به عینه و وضوح مشهود و ظاهر و نمایان بود، چرا که معمولاً بهترین غذا و خوراک سر سفره او، قرص نان خشک جوین و نان جویی بسیار خشکیده و شیر شتر با سرکه و یا نمک بود. ساده زیستی و قناعت او به حدی بود که هیچگاه از سر سفره سیر بر نخاست شکم خود را از هیچ غذایی سیر نکرد.

لباس امام علی (ع) کم قیمت و ساده، از جنس کرباس زبر، ضخیم و وصله دار بود. وضع منزل و وسایل او بسیار ساده و بی‏آلایش بود. ایشان بود که دنیا را طلاق داد و می‎فرمود: ای دنیا! برو دیگری (غیر از علی) را فریب ده، هیهات من ترا سه طلاقه کرده‎ام که دیگر امکان بازگشت در کار نیست، ای دنیا، عمرت بسیار اندک و کوتاه، ولی خطراتت بسیار زیاد است.