بیراهه‌ای از نوع اغراق در جزئیات تصویرگری قرآنی
عصر شیعه : هنرمندان فعال در عرصه هنر تصویرگری دینی و قرآنی گاه به سبب عرض ارادت به ساحت معصومین(ع) آنچنان در چهره‌نگاری ایشان در روایت‌های دینی و قرآنی اغراق به خرج می‌دهند که ماحصل براساس نگرش مخاطبان غیرواقع و گاه وهن به ساحت آنها تلقی می‌شود.
سیاوش ذوالفقاریان، هنرمند پیشکسوت تصویرگر در گفت‌و‌گو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) گفت: سال‌هاست که در زمینه تصویرگری کتاب‌های دینی قرآنی به ویژه برای کودکان و نوجوانان در حال فعالیت هستم و از رهگذر تجارب به دست آمده طی این سال‌ها به این نتیجه و قاعده کلی رسیده‌ام که در این زمینه خاص و البته امر حساس که باید به روایاتی مستقیم و غیرمستقیم مرتبط با زندگی معصوم(ع) بپردازیم، خلاقیت شخص تصویرگر حرف نخست را می‌زند.
وی ادامه داد: ویژگی‌های شخصی و قدسی یک امام معصوم (ع) تنها منحصر و معطوف به طراحی چهره او نیست که با بزرگنمایی آن و البته محدودیت‌هایی که معمولاً در این زمینه وجود دارد، این ادعا را داشته باشیم که دستمان بسته است و دیگر نمی‌توان خلاقیتی در این زمینه به خرج داد و لذا به مرور شاهد خلق یک مجموعه آثار تکراری هستیم، بلکه به هر حال به ویژه در کتاب‌های داستان‌های دینی و قصص قرآنی برای گروه سنی کودک و نوجوان، هنر تصویرگری مکمل متن نوشتاری کتاب است و از برآیند آنها ذهن خلاق مخاطب می‌تواند به تداعی تصویر براساس خلاقیت و باورهای خود برسد.
ذوالفقاریان به یکی از تجربه‌های خود در زمینه تصویرگری داستان زندگی یکی از ائمه معصومین(ع) پرداخت و گفت: من در این مورد خاص به دنبال اتفاقی منحصر به فرد بودم که اگر حتی تاکنون بی‌سابقه هم نبوده، حداقل کم‌سابقه باشد و فارغ از چهره‌نگاری امام معصوم(ع)، دست ایشان را بزرگتر از حد معمول در تصویر نقش کردم که پروانه‌ای روی آن نشسته است و این خود نشانگر آن است که با فردی سر و کار داریم که از نظر شخصیت و ویژگی‌های فردی، تفاوت‌هایی با یک انسان عادی دارد.
وی با اشاره به اینکه مهمترین مسئله در زمینه تصویرگری دینی و چهره‌نگاری امام معصوم(ع) معین نبودن چارچوب‌های قانونی و حدود و ثغور آن است، گفت: به دلیل عدم تبیین این قوانین شاهد هستیم که هم هنرمندان تصویرگر با اعمال سلیقه خود به ترسیم طرح‌هایی می‌پردازند که بیش از اندازه در همه مسائل و حتی جزئیات چهره معصوم(ع) اغراق وجود دارد و هم مسئولان و مدیران فرهنگی با اعمال سلایق شخصی خود رأی به مردود بودن این آثار هنری و لغو مجوز انتشار آن می‌دهند و در هر دو صورت اغراق بیش از حد هم تصویرگر و هم مسئول فرهنگی، تصویرگری دینی را به بیراهه کشانده است.
عضو انجمن فرهنگی تصویرگران در ادامه تصریح کرد: البته هنرمندان تصویرگر بدون هیچ غرضی و تنها به سبب اراداتی که به ساحت امامان معصوم(ع) دارند و با تکیه بر برخی روایات که به خصوصیات فیزیکی معصومین(ع) می‌پردازند، به تصویرگری و نوعاً چهره‌نگاری از ایشان روی می‌آورند، اما غافل از اینکه به سبب این ارادات، مجاز به چنین نگاه غلوآمیزی در نمایاندن جزئیات چهره نیستند و اصطلاحاً باید از تزیین چهره اجتناب کنند تا در نگاه نخست حتی از سوی مخاطب عام نیز چنین امری خلاف واقع جلوه نکند.
ذوالفقاریان ادامه داد: در توضیح مورد فوق باید به این مطلب اشاره کنم که در دهه ۸۰ تصویرگری دینی و طراحی پرده‌های نقاشی از رویدادهای دینی برای نصب بر سر در تکایا و حسینیه‌ها باب شد، اما چنان در این حوزه به ویژه در حوزه چهره‌نگاری به ورطه اغراق افتاد که نوعی وهن به ساحت معصوم(ع) تلقی و جلوی این جریان هنری از سوی ارشاد گرفته شد و در پی آن بسیاری از پرده‌های نقاشی با وجود ویژگی‌های هنری که داشتند برای جلوگیری از گسترش این جریان موهن معدوم شدند.
وی در پایان افزود: از سوی دیگر به سبب فقدان چارچوب قانونی، مسئولان نیز گاه با ذهنیت مانع‌تراشانه و برخورد سلبی و گاه بنا به شرایط با دیدگاه تساهل و تسامح وارد میدان ارزیابی چنین آثاری می‌شوند که نتیجه آن می‌شود که در برهه‌ای از زمان، بسیاری از خلاقیت‌ها در این عرصه در نطفه خفه شده و در برهه‌ای دیگر نظارت بر آثار از دست مسئولان خارج شده و اتفاقاً تصاویری توهین‌آمیز به ساحت معصومین(ع) خلق می‌شود.
امیرسجاد دبیریان