بودجههای فرهنگی؛ شوک دوم شبکههای اجتماعی؟
عصر شیعه : گروه سیاسی: افشای فیش‌های حقوقی نجومی در شبکههای اجتماعی، این بار به نظر می‌رسد در موضوع «بودجه و عملکرد دستگاه‌های فرهنگی» در حال تکرار شدن است که ضرورت دارد مسئولان این دستگاه‌ها پیش از آنکه دیر شود نسبت به ارائه گزارش و شفاف‌سازی اقدام کنند.
پدیده شوم «حقوق‌های نجومی» آن چنان شوکی به جامعه و مسئولان عالی نظام وارد کرد که شاید تا مدتی طول بکشد که ضربه وارد شده به اعتماد مردم برطرف گردد. در واقع شاید هر از گاهی اخباری جسته و گریخته از پاداش‌ها و ریخت‌وپاش‌هایی در برخی نهادها مانند بانک‌ها، بیمه‌ها، شهرداری‌ها به گوش مردم می‌رسید ولی هیچ‌گاه در مخیله مردم خطور نمی‌کرد برخی مدیران در رده‌های بالا چنین حقوق‌ها و دریافتی‌های کلانی داشته باشند و چنین بذل و بخشش‌هایی در ساختار اداری کشور بعضا براساس مواد قانونی صورت بگیرد.
این مسئله به شدت مرم را دل‌آزرده کرد و به اعتماد عمومی آنها لطمه زد که ضرورت دارد برخورد با این قضیه شفاف، صریح و بدون اتلاف وقت باشد تا مانند برخی مفاسد کلان اقتصادی در گذر زمان و طولانی شدن فرآیند برخورد، از اثرگذاری آن برای افزایش اعتماد عمومی جامعه به دستگاه‌های نظارتی و قضایی کاسته شود.
البته در موضوع حقوق‌های نجومی عزم جدی مسئولان ارشد نظام از مقام معظم رهبری تا سران قوای سه‌گانه در مقابله با این پدیده برای مردم کاملا ملموس بود و جامعه قاطعیت مسئولان را در برخورد با متخلفان و رفع ایرادات قانونی منجر به بروز این پدیده را مشاهده کرد که این می‌تواند به تقویت اعتماد مردم به نظام و حاکمیت بی‌انجامد.
اما در کنار مسئله حقوق‌های نجومی که تجسم واقعی «هجوم به ارزش‌ها» و تبلور «مستی اشرافی‌گری» بود موضوع مهم دیگری که نباید فراموش شود عملکرد و خروجی دستگاه‌ها و نهادها در قبال بودجه‌ای است که دریافت می‌کنند.
ایکنا با توجه به رسالتی که در حوزه مسائل فرهنگی و دینی برعهده دارد در این موضوع به بودجه دستگاه‌های و سازمان‌های فرهنگی و خروجی انها متمرکز شده است. در واقع این یک سؤال مهم برای جامعه و افکار عمومی است که دستگاه‌ها و نهادهای فرهنگی کشور در قبال بودجه‌ای که به آنها اختصاص پیدا می‌کند چه عملکردی ارائه می‌دهند و چقدر این خروجی برای جامعه و به عبارت بهتر اقشار هدف آن سازمان و نهاد ملموس است.
همانطور که مسئله حقوق‌های نجومی سم مهلکی در نظام اسلامی است که باید آن را از بدن نظام خارج کرد، هدررفت بودجههای دستگاه‌های فرهنگی، به ویژه آنها که در حوزه فرهنگ دینی فعالیت می‌کنند، و بازده پایین در قبال بودجه کلان دریافتی، آن هم در شرایطی که کشور هنوز به طور کامل از قید و بند تحریم‌های ظالمانه خارج نشده است، می‌تواند زمینه‌ساز شبهات و سؤالات فراوانی در ذهن جامعه شود که در صورت عدم شفاف‌سازی و گزارش ملموس مسئولان این نهادها قطعا اثرات نامطلوبی به مانند حقوق‌های نجومی بر افکار عمومی خواهد گذاشت.
شفاف‌سازی مسئولان نهادهای فرهنگی از این رو مورد تأکید است که در روزهای اخیر مطالب زیادی در شبکههای اجتماعی پیرامون بودجههای کلان دستگاه‌های فرهنگی دولتی و غیردولتی به ویژه دینی و ایجاد شبهه درباره خروجی نامطلوب این دستگاه‌ها منتشر شده است. با توجه به تجربه افشای فیش‌های حقوقی نجومی در فضای مجازی و عقب‌افتادن مسئولان و نهادهای نظارتی از این شبکه‌ها، لازم است برای جلوگیری از این اتفاق و احیانا سوءاستفاده از این مسئله برای القای ناکارامدی دستگاه‌های فرهنگی کشور، متولیان و مسئولان دستگاه‌های فرهنگی گزارشی شفاف و صادقانه از عملکرد خود ارائه دهند تا مردم ضمن مشاهده واقعیت‌ها، بتوانند قضاوت بهتری از این موضوع داشته باشند.
برای تبیین بهتر این موضوع باید به لایحه بودجه مراجعه کرد. هر سال در لایحه بودجههای سنواتی، ردیف‌هایی به فعالیت‌های فرهنگی در نهادها و سازمان‌های مختلف تخصیص می‌یابد. در کنار این ردیف‌ها، بودجه‌هایی نیز به مؤسسات، شوراها، ستادها، بنیادها، نهادها و سازمان‌های غیردولتی اختصاص یافته می‌شود که فعالیت‌های آنها نیز در حوزه فرهنگی تعریف می‌شود. علاوه بر این، در لایحه بودجه درقالب جدول ١٧که به پیوست لایحه بودجه منتشر می‌شود بودجه‌هایی به مؤسسات و مراکز فرهنگی خاصی که از هر طریق ممکن موفق به گنجاندن نامشان در این جدول شده‌اند، تعلق می‌گیرد. البته در سال‌های اخیر برخی مؤسسات فرهنگی که در قالب این جدول قرار می‌گرفتند از آن خارج شده و به ردیف بودجههای ثابت اضافه شده‌اند ( مانند مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی(ره)، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام‌خمینی، بنیاد سعدی و ...).
مهمترین مسئله‌ای که در این میان مورد انتقاد نمایندگان، نخبگان دانشگاهی و کارشناسان کشور بوده است شفاف نبودن و غیرقابل نظارت بودن عملکرد و این نهادها در قبال بودجه تخصیص‌یافته است که این مسئله اهمیت شفاف‌سازی در این نهادها را بیش از پیش ضروری می‌سازد.
برای آگاهی، بودجه این دستگاه‌ها در جدول ۱۷ لایحه بودجه به شرح ذیل ارائه می‌شود:
همچنین جدول ذیل شامل اعتبارات بخشی از دستگاه‌های فعال در حوزه فرهنگ می‌باشد:
ایکنا در راستای رسالت خود ضمن پیگیری این موضوع، آمادگی این را دارد که گزارش عملکرد دستگاه‌ها و نهادهای فرهنگی به ویژه در حوزه دینی و قرآنی را در اختیار افکار عمومی قرار دهد تا با شفاف‌سازی در مقابله با شبهات ایجاد شده در فضای مجازی، امکان قضاوت منصفانه و عادلانه افکار عمومی را فراهم کند.
مهدی مخبری