فرقه ها عقل را از صحنه خارج می کنند

در برنامه "شعبده شوم"  محمدرضابیات، استاد دانشگاه و طاهره یاوری، مسئول مصاحبه با بازگشته ها از فرقه ها و مدیر پژوهش های مؤسسه بهداشت و روان و معنویت، علل جذب در فرقه ها را مورد بررسی قرار دادند. 

محمد رضا بیات با اشاره به هویت سازی در فرقه ها گفت: بعد از این که این فرقه ها افراد را شناسایی می کنند و هویت سازی می کنند با جلب اعتماد مخاطبین و با دروغ های هایی که می گویند فرد را جذب می کنند. 

وی افزود: وقتی که فرد عضو فرقه می شود شروع به هویت دادن به وی می کنند و بعد از یک مدت به فرد رده می دهند و به او مقام استاد طریقت و یا قابلیت شفا دادن می دهند. چون کسی فرد مخاطب را به حساب نمی آورده، برایش احترام قائلند و مسئولیت می دهد و هویت دروغینی را برایش ایجاد می کنند.

وی به دلیل حضور بیشتر زنان در این فرقه ها اشاره کرد و اظهار داشت: یکی از مخاطبان انبوه این گروه ها زن ها هستند. یکی از چیزهایی که در همه فرقه ها می بینید بها دادن به زنان در رده های رهبری است. به زن هویت دروغین می دهند و احساس بودن را به او می دهند.

یاوری علت جذب زنان در این فرقه ها را احساسی بودن و تلطیف روحیه انان و زودباوری زنان دانست و گفت: مسیحیت تحریف شده می گوید اگر در میان هزاران مرد، یک مرد خوب پیدا کنیم، در بین تمام زن های عالم، یک زن خوب هم پیدا نمی کنید! در دین مسیح متاسفانه بخاطر تحریفی که صورت گرفته در حق بانوان خیلی اجحاف داریم. آنها قائل هستند بخاطر وسوسه حوا حضرت آدم گول خورد و بخاطر همین زن ها باعث لعنت ابدی هستند. 

یاوری افزود: بعضی ها می گویند شما در دین اسلام محدودیت هایی را دارید. محدودیتی که در اسلام برای بانوان است و نمی تواند قاضی شود و این اجحاف است؛ ولی آنها توجه ندارند این مسئله به واسطه دل رحمی و قانع شدن بیشتر زن و تحت تاثیر قرار گرفتن وی است. خداوند نقش مادری را به خانم داده چون در وی لطافت وجود دارد.

وی اظهار داشت: تعالیم اسلامی عقلانی است، اما در مسیحیت تحریف وجود دارد و برای یک فرقه انگیزه می شود و دادن مقام برای کسانی که از این نوع نگاه به زن آسیب دیدند. 

مسئول مصاحبه با بازگشته ها از فرقه ها با تاکید بر اینکه فرقه ها از ظرفیت کتاب و رسانه در جذب افراد استفاده حداکثری می کنند، گفت: هیچ وقت آدم نباید نقش برگ در گردبادها را داشته باشد. اگر ما ریشه دار و مانند درخت باشیم، وقتی باد می وزد دیگر نمی تواند ما را با خودش ببرد. وقتی بدون هیچ عقلانیتی خودمان را در دست نویسنده قرار می دهیم مانند برگ می مانیم و هرجا که نویسنده اراده کند ما می رویم. 

وی ادامه داد: ولی هر وقت با عقلانیت کتاب مثلا در وادی رمان پائولو کوئلیو را را بخوانید، می بینید چه نکاتی را گفته که هم با فطرت انسان سازگار نیست و هم با تعالیم الهی تعارض صد در صد وجود دارد و اندیشه های این نویسنده ملغمه ای از عرفان های مختلف است. از شیطان گرایی تا یوگا در نوشته های این فرد است حتی خود پائولو کوئلیو در دوره ای عضو فرقه شیطان گرایی بوده است. 

یاوری تیتراژ زیاد کتاب های انحرافی را با هدفمند برشمرد و گفت: اگر به تیراژ کتاب های این نویسنده توجه کنید، بالاترین تیراژ در ایران در دو سال پیش برای کتاب "دا" بوده که این کتاب 136 بار تجدید چاپ شده و هر بار 10 هزار نسخه بوده است. ولی کتاب پائولو کوئلیو در 100 هزار جلد و شصت بار منتشر و به پنجاه زبان مختلف ترجمه شده است. آیا این اتفاقی است؟

وی یادآور شد: این نویسنده یکی از افرادی است که استعمار بر رویش سرمایه گذاری کرده و حالا ما آدم هایی داریم که دایه دار معنویت نوین هستند مانند دبی فورت، دنالت واش، مایکل ورنار، وین دایر، جک کانفیلد، کتاب های این افراد با حجم و تیراژها و با کیفیت های بالایی منتشر شده و با حمایت مالی گسترده این کتاب ها وارد بازار کشورهای مختلف شده است.

یاوری با بیان اینکه سردمداران فرقه های نوظهور، ظاهرا مانند افراد عادی در جامعه هستند، اظهار داشت: شیطان های مدرن، دیگر قیافه های وحشتناک برای خودشان درست نمی کنند و خون آشامی در ملاعام  و مراسم قربانی خاص ندارند. هرچند در خفای خودشان دارند. آنها خیلی عادی هستند و از لحاظ چهره و تیپ خودشان را تعدیل کردند ولی متاسفانه دقت نکردیم که افکار آنها سرجای خودشان است.

بیات به دلایل جذب افراد در این فرقه ها پرداخت و گفت: اولین دلیل جذب فرد، جهل است. جهل بزرگترین مصیبت بشر از ابتدای خلقت تا به امروز بوده است و بزرگترین مصیبت دنیای اسلام هم بوده است و خیلی از افراد درگیر این موضوع می شوند. نوع بشر، عامه مردم علاقمند به ظواهر هستند و به بحث های فلسفی علاقمند نیستند. در عزارداری های خودمان هم اینگونه است. حاضر هستند سینه زنی ساعت ها بکند بدون اینکه حاضر باشد یک ربع در مورد چرایی عاشورا بشنود. متاسفانه فرد ظاهر فرقه را می بیند و جذب می شود.

وی افزود: فطرت انسانی، دلیل دیگر جذب افراد به اینگونه فرقه ها است.  فطرت انسان خداجوست.  چون من دنبال خدا هستم و  در ظاهر، این فرد حقیقت را دیدم، جذب وی می شوم.

این استاد دانشگاه نیاز به هویت یابی را عامل دیگر جذب افراد معرفی کرد و اظهار داشت: همه انسان ها نیاز دارند. انسان برای رسیدن به خودشکوفایی پنج نیاز را دارد از جمله نیاز به تعلق و احترام، افراد نیاز به دیده شدن و مورد محبت قرار گرفتن دارند. حتی در متون دینی خود ائمه (ع) می فرمایند "اگر کسی را دوست دارید حتما تاکید کنید که دوستش دارید. چون او دوست دارد بشنود و دیده شود." 

وی یکی از علل بدحجابی زنان در جامعه را دیده شدن دانست و گفت: خانمی که در خیابان بد حجاب و زننده به خیابان می آید به این دلیل است که دوست دارد، دیده شود و در خانه کسی او را نمی بیند، شوهرش او را نمی بیند. وی حقیر شده است. یکی از دلایل جذب این است که دوست دارد دیده شود و در یکی از این فرقه ها دیده می شود و بمباران عاطفی می شود.در آنجا به او مقام و مسئولیت می دهند و مورد احترام واقع می شود.

بیات اظهار داشت: مشکل اینجا است که فرد برای دیده شدن یادش رفته چه کسی است. در معنویت های نوظهور دست دادن ها و بوسیدن ها و احترام گذاشتن ها خاص است. دوست دارد مثل بقیه نباشد و این به همان دیده شدن برمی گردد. 

این استاد دانشگاه میل به قدرت را از دلایل جذب افراد به فرقه ها معرفی کرد و افزود: انسان قدرت را دوست دارد، در میل به قدرت، فقط قدرت جسمی نیست. اینکه احساس می کند وقتی به این فرقه می رود می تواند آدم ها را بشناسد و از پشت دیوار از آینده باخبر شود.  بشر عاشق این است بداند یک ساعت دیگر چه اتفاقی می افتد. در حالی که عضو این فرقه نمی داند اگر آن آدم پیشگویی نمی کند و آن خود فرد است که فکر می کند پیشگویی می کند. 

وی افزود: میل به راحت طلبی از جمله موسیقی، اردوها و ارتباطات باعث می شود افراد به این فرقه ها جذب شوند.

بیات با انتقاد از اینکه افراد در تصمیم گیری های عاطفی خود به صورت اقتصادی فکر نمی کنند، یادآور شد: ما عموما در تصمیم گیری هایمان اطلاعات را به خوبی پردازش نمی کنیم و خیلی به سود و زیان توجه نمی کنیم. شاید در بحث های اقتصادی این کار را کنیم ولی در بحث های عاطفی اهل این کارها نیستیم و با یک نگاه دل می دهیم. ذهن های ما ذهن آسان گیر است. ما عاشق راه های کوتاه و میانبر هستیم و زود جوگیر می شویم و تصمیم می گیریم.

یاوری با طرح اینکه واژه های به کار برده شده در کتاب ها و فرقه ها معنوی هستند اما بی معنی، تصریح کرد: واژه ها همان واژه های مانوس با فکر ما هستند، واژه های معنوی هستند که بی معنی هستند. وقتی شما عناوینی مثلا ارتباط با خدا، نیمه تاریک وجود، مواجه می شوید، چون ذهن شما این است که باید با مطالب متعالی مواجه شوید، دیگر دقت نمی کنید که اتفاقا نویسنده دارد از این بهره می گیرد و شمشیرش را از رو نبسته و در زمین شما آمده و از پشت به شما خنجر می زند. 

مدیر پژوهش های مؤسسه بهداشت و روان و معنویت ادامه داد: جالب این است که آنها همه مطالب را در یک کتاب نمی آورند تا دستشان رو شود و اکثرا این افراد کتاب های سلسله وار دارند. این فرد 20 جلد کتاب دارد، وقتی به ادبیات این فرد علاقمند شدید در جلد اول فقط یک جمله مشکل دار می بینید، در جلد دوم دو جمله می شود و بعد ناخودآگاه شما تحت تاثیر قرار گرفته و همان موقع شاید مطالب را رد کنید و یک جرقه هم در ذهنتان بزند ولی باز می گویید نه، من این را خوب متوجه نشدم.

بیات متذکر شد: آن موجودی که به تبع موجودی دیگر می پرد نامش انسان نیست. خداوند به ما عقل داده که فکر کنیم و بعد تصمیم بگیریم. حتی اسلام به مشورت امر کرده است. البته باید از اهل فنش بپرسیم. اما اشکال اینجاست که از اهل غیر فن می پرسیم.

وی در رابطه با چگونگی برخورد با جامعه اسلامی که این مشکلات در آن وجود دارد، افزود: تنها دینی که از امام و جانشین پیامبر در آن صحبت شده و هدایت را تعیین تکلیف کرده و راهی را برای اینکه گم نشویم گذاشته، اسلام است. اسلام می گوید خودت باید بررسی و فکر کنی. اسلام افرادی را برای ما گذاشته و الگوها را مشخص کرده است.

در خاتمه یاوری با بیان اینکه در هر کاری باید اندیشید و تعقل کرد، اظهار داشت: وقتی قرار است از ما سوال شود می گویند مگر شما عقل نداشتی. فرقه ها عقل شما را از صحنه خارج می کنند و می گویند مگر شما نیامده اید عرفان را تجربه کنید، دنیای معنویت راه دل است و نه راه عقل.

مدیر پژوهش های مؤسسه بهداشت و روان و معنویت گفت: آنها راهنما را می گیرند. در ابتدا به شما نمی گویند به پیامبرت احترام نگذار، ما مسیحیت و پیامبر اسلام را قبول نداریم بلکه گاها هم تمجید می شود. اما نقشی در ادامه راه بشر به آنها داده نمی شود. آنها حذف می شوند و راهنمای شما مرتاض یا جادوگر و ساحر می شود.

یادآور می شویم برنامه "شعبده شوم" پنج شنبه ها ساعت 18 از شبکه رادیو گفتگو به روی آنتن می رود.