خزانه‌دار گوهر دانش، نگاهی به پنج كتاب تازه درباره پنجمين امام

از ميان اين كتاب‌‌ها، پنج اثر متنوع و متفاوت براي سليقه‌ها و حوصله‌هاي گوناگون برگزيده‌ايم كه معرفي كوتاهي از هر يك را در اينجا خواهيد خواند:

کتاب «امام محمدباقر (ع)» كه عنوان «تألیف: شیخ عباس قمی» را بر جلد خود دارد، در واقع، بازچاپ «باب هفتم» اثر مشهور «منتهی‌الآمال» نوشته مرحوم حاج شيخ عباس قمي است.

آقا شیخ عباس قمی در کتاب «منتهی‌الآمال» ــ که نوشته‌اي پژوهشی درباره‌ زندگی چهارده معصوم (ع) است ــ با افق دیدی روشن، بیانی بدون ابهام، نثری روان و زیبا و با کمک گرفتن از اشعار فارسي و عربي در معرفی معصومان (ع)، خواننده عالم و عامي را آگاهي‌هايي بسيار مي‌بخشد. کتاب «امام محمدباقر (ع)» که «باب هفتم» منتهي‌الآمال را در بر مي‌گيرد، به معرفی امام پنجم اختصاص دارد. اين كتاب، در هفت فصل به موضوع‌هايی چون تولد، نام و کنیه، فضايل و مناقب و مکارم اخلاق، معجزات، کلمات حکمت‌آمیز، وفات، اولاد و حکایات منسوب به آن حضرت پرداخته است.

در آغاز فصل نخست كتاب، با عنوان «در بیان ولادت و اسم و کنیت آن حضرت است» چنین مي‌خوانيم: «بدان که ولادت با سعادت آن حضرت روز دوشنبه سوم صفر یا در غره‌ی رجب سال پنجاه و هفت در مدینه منوره واقع شد و آن حضرت در واقعه کربلا حضور داشت و در آن وقت چهار سال از سن مبارکش گذشته بود، والده ماجده‌اش حضرت فاطمه دختر امام حسن مجتبی علیه‌السلام بود ...» (ص 7)

درباره نام و لقب و كنيه آن حضرت نيز مي‌خوانيم: «اسم شریف آن حضرت محمد و کنیت آن جناب ابوجعفر و القاب شریفه‌اش باقر و شاکر و هادی است و مشهورترین لقبهای آن حضرت باقر است ...» (ص 9)

در بخشي از فصل دوم کتاب ــ كه عنوان «مختصری از فضائل و مناقب و مکارم اخلاق حضرت باقر علیه‌السلام» دارد ــ چنین آمده است:

«شيخ مفيد مسنداً از عبدالله بن عطاء مكي روايت كرده كه مي‌گفت: هرگز نديدم علما را نزد احدي احقر و اصغر چنان كه مي‌ديدم آنها را در نزد حضرت امام محمد باقر (ع) و هر آينه ديدم حكم بن عتبه را با آن كثرت علم و جلالت شأن كه در نزد مردم داشت هنگامي كه در نزد آن جناب بود، چنان مي‌نمود كه طفل دبستاني است كه در نزد معلم خود نشسته.»

شیخ عباس قمی سپس با ذکر رخدادهایی در زمان حضرت و رفتار ایشان با اطرافیان و عالم بودنشان به مسائل پنهان، به علم و دانش و اخلاق والای حضرت می‌پردازد.

فصل سوم کتاب، به معجزات آن امام اختصاص دارد و نویسنده به چند مورد از معجزات اشاره می‌کند.

فصل چهارم به ذکر برخی موعظه‌ها و کلمات حکمت‌آمیز امام محمد باقر (ع) برگرفته از كتاب «تحف‌العقول» پرداخته است.

فصل پنجم با موضوع وفات آن حضرت و آن چه ميان حضرت و مخالفان واقع شده است، به نقل از «جلا‌ءالعیون» مجلسی، با سندی معتبر از امام صادق (ع) می‌نویسد که رخدادي میان حضرت و هشام بن عبدالملك منجر به غضب هشام شد و او در صدد قتل امام برآمد.

در فصل ششم به فرزندان و نوادگان امام محمد باقر (ع) پرداخته مي‌شود و در فصل هفتم و پایانی کتاب، حکایت‌هایی منسوب به آن حضرت (ع) را مي‌خوانيم.

کتاب «امام محمدباقر (ع)» در 186 صفحه، توسط نشر آینور، در نوبت چاپ اول خود، با شمارگان 1000 نسخه به بهاي 11000 تومان در سال 1393 روانه بازار کتاب شده است.

 

کتاب «زندگی امام محمد باقر (ع)» به کوشش جواد نعمتی، خلاصه‌ای مختصرشده از باب هفتم کتاب «منتهی‌الآمال» شخ عباس قمی با حذف فصل هفتم آن باب است.

چاپ اول اين كتاب در 40 صفحه از سوی نشر مایا با شمارگان 1000 نسخه به بهاي 8000 تومان در سال 1393 منتشر شده است.

 

کتاب «زندگانی باقر آل محمد علیه‌السلام: گوهر علم: همراه با داستانی پندآموز» نوشته فاطمه دهکردی است كه شيوه‌اي متفاوت در پرداختن به زندگي امام پنجم (ع) دارد.

کتاب، ساختاري رمان‌گونه دارد و با یک مقدمه از زمزمه‌های دل نویسنده آغاز مي‌شود. فصل اول، از یک زندگی فقیرانه شهری، در عصر حاضر، پیوند می‌خورد با خوانش «داستان زندگی امام محمد باقر (ع)» توسط راوي كه عضوي از این خانواده‌ فقیر است.

نویسنده در فصل  دوم از کتاب به شیوه‌ خود به توصیف حال و هوای روز تولد امام محمد باقر (ع) می‌پردازد. صفات ظاهری امام، همسران و فرزندان امام، رفتار امام با همسرش، معرفت و شناخت حق امام، شکیبایی و بردباری امام، رسیدگی به محرومان و معرفي و نفد قاريان گوناگون قرآن، از زبان امام در اين فصل مطرح مي‌شود.

راوي در فصل امید (سوم)، باز شیوه‌ی داستان یک زندگی شهری امروزین را این بار در پیوند فقر و رفاه ادامه می‌دهد و دوباره به کتاب «زندگی امام محمد باقر (ع)» می‌رسد که باید از آن روخوانی کند. این روخوانی از کلمات قصار، در فصل چهارم ادامه مي‌يابد و نویسنده که خوانش كتاب را قبلاً در محیطی فقیرانه‌ از يك خانواده مسلمان شروع کرده بود، اكنون در یک فضای مرفه غیرمسلمان ادامه می‌دهد. این فضای قصه در فصل پنجم کتاب نیز ادامه پیدا می‌کند و در پایان به خوانش بخش معجزات امام محمد باقر (ع) در فصل ششم منتهی می‌شود.

خوانش این مطالب از زبان راوی برای مخاطبان غیرمسلمان در فصل هفتم تحول روحی در آنها پدید می‌آورد و  آنان علاقه‌مند به امام محمد باقر (ع) می‌شوند. در فصل هشتم با اصرار دو تن از اعضای خانواده غيرمسلمان، خوانش كتاب، ادامه می‌یابد. این فصل از علاقه‌مندان حضرت حرفها دارد و به اقرار شنوندگان، «داستان زندگی حضرت امام محمد باقر (ع)» به یک طلوع در زندگیشان منجر می‌شود و در فصل دهم آنها از راوی مي‌خواهند که در ادامه به فضایل اخلاقی امام محمد باقر (ع) بپردازد.

در فصل یازدهم کتاب، پیوندی عاطفی بین دو سوی فقر و رفاه برقرار می‌شود و در ادامه در فصل دوازدهم، سخن از زندگی سیاسی امام محمد باقر (ع) مي‌رود.

فصل سیزدهم به وصال دو خانواده مسلمان فقیر و غیرمسلمان مرفه ــ که اكنون به اسلام گرایش يافته‌اند ــ منجر می‌شود.

کتاب «زندگی باقر آل محمد (ع): گوهر علم: ...»، در 207 صفحه، با شمارگان 500 نسخه به بهاي 13500 تومان. در سال 1393 از سوی نشر آثار سخن به بازار کتاب راه یافته است.

 

کتاب «در محضر امام محمد باقر (ع)» تأليف علیرضا زکی‌زاده رنانی حاوی روایاتی منسوب به حضرت باقرالعلوم است که به دو موضوع‌ كلي «عقاید» در فصل اول و «اخلاق» در فصل دوم می‌پردازد.

این کتاب دارای یک پیشگفتار است و نویسنده هدف خود از این نوشتار را پرداختن به مباحثی اعتقادی، تفسیری، فقهی و کلامی ذکر می‌کند.

فصل اول کتاب با استناد به روایات منسوب به امام محمدباقر (ع) در مبحث عقاید، به توحید و معرفت خداوند، نبوت، قرآن و تفسیر، امامت و معاد، با ذکر اصل و ترجمه روايات و منابع آنها پرداخته است. روش نویسنده، گردآوری مباحث اعتقادی، تفسیری، فقهی و کلامی است که اشخاص مختلف در محضر امام باقر (ع) طرح و پاسخ دریافت کرده‌‌اند.

فصل دوم كتاب که به «اخلاق» اختصاص دارد، تنها 7 صفحه است در حالي كه فصل اول، («عقاید») در 395 صفحه رقم خورده است. در پایان نيز «کتابنامه» ــ ذکر منابع و مأخذ کتاب ــ آمده است.

«در محضر امام محمد باقر (ع)» داراي 216 صفحه است و در شمارگان 1000 نسخه به بهاي 14000 تومان از سوی نشر شاهد در سال 1393 انتشار يافته است.

 

«داستان‌هایی از زندگانی امام محمد باقر (ع)» نوشته علیرضا کربندی دارای یک مقدمه، هشت بخش و یک خاتمه است.

مؤلف در مقدمه کتاب آورده است که آشنایی با زندگینامه ائمه اطهار و پیشوایان راستین حق بر همه‌ جوانان حقیقت‌طلب مسلمان واجب است. از این رو با سود بردن از کتاب‌های اهل دانش و بصیرت، دست به تهیه کتابی فشرده و ساده زده است تا قدمی در جهت شناساندن پیشوایان واقعی و رهروان راه خوشبختی انسان‌ها برداشته باشد.

بخش اول کتاب به چگونگی ولادت حضرت امام محمد باقر (ع) اختصاص یافته و در بخش دوم از نام، القاب و کنیه آن بزرگوار سخن رفته است. بخش سوم به واگویی خصلتهای نیک و پسندیده‌ امام (ع) پرداخته است. بخش چهارم، شامل گزيده‌هايي از سخنان آن حضرت مي‌شود. بخش پنجم، از دوران امامت حضرت امام محمد باقر (ع)، خلفای هم‌عصر ایشان، فروتنی علمای برجسته در نزد آن امام، مهارت امام در تیراندازی، آگاهی امام به اسرار و ... می‌گوید و بخش ششم به جلوه‌هایی از رفتار امام باقر (ع) در مناجات و مهمان‌نوازی، اخلاق، صبر و کرامت، اختصاص دارد. بخش هفتم از شاگردان حضرت ــ همچون جابر بن عبدالله انصاری، اَبانِ بن تغلب، جابر بن یزید جعفی و ... ــ سخن مي‌گويد. فصل هشتم به ذكر حكايتي از شهادت امام محمد باقر (ع) مي‌پردازد. يك «خاتمه» كوتاه، پايان بخش اين كتاب است.

کتاب «داستان‌هایی از زندگانی امام محمد باقر (ع)» در 104 صفحه، از سوی نشر دامینه ـ واسع، در نوبت چاپ اول خود با شمارگان هزار نسخه به بهاي پنج هزار تومان در سال 1393 منتشر شده است.