(
امتیاز از 1658
)
نقش قرآن در مجالس و نسخ شبیه‌خوانی
عصر شیعه ـ جابر عناصری، ملقب به پدر تعزیه ایران، در گفت‌و‌گو با ایکنا گفت: تاکنون بیش از 56 جلد کتاب در مورد تعزیه، مراثی و مقاتل از اینجانب به چاپ رسیده است؛ مضافاً بر اینکه بیش از 2700 مقاله نیز در این زمینه به نگارش درآورده‌ام که آخرین آنها «نقش قرآن در مجالس و نسخ شبیه‌خوانی» است.
وی گفت: غرض اصلی از نگارش این مقاله بیان این مفهوم است که قرآن آنچنان دارای حلاوت و شیرینی است که در تمام مراحل زندگی انسان از ولادت تا مرگ، همدم و هم‌آغوش بشریت بوده و موجب رونق زندگی انسان می‌شود.
عناصری تصریح کرد: در این مقاله به فرازهایی از مقاتل عاشورا اشاره کرده‌ام؛ با این فرض کلی که در دشت کربلا هر زمان که اباعبدالله(ع) یکی از اصحاب و یاران و یا اعضای خاندان خود را راهی کارزار می‌کردند، بالای سر ایشان قرآن می‌گرفتند، برایشان دعا می‌کردند و آنها با رد شدن از زیر قرآن پای در راه مجاهدت می‌گذاشتند.
نویسنده مقاله «متدلوژی تعزیه» در ادامه گفت: نقش قرآن در مجلس دو طفلان مسلم(ع) نیز رفیع است؛ آنجا که حارث قصد کشتن آنها را می‌کند، زن مؤمنه‌اش قرآن می‌آورد و آن را میان همسر و طفلان مسلم واسط می‌کند تا مگر از کشتن آنها صرفنظر کند.
عناصری گفت: اما یکی از زیباترین صحنه‌های تداعی شده کربلا در قالب مجلس شبیه‌خوانی، به میدان رفتن حضرت علی اکبر(ع)، پور ارشد ابی‌عبدالله(ع) و اشبه‌الناس خَلقاً و خُلقاً به رسول اکرم(ص) است؛ این صحنه کهن‌الگو و سرمشق زندگی هر انسان آزاده‌ای است که سیدالشهدا(ع) خود برای فرزند دعا و قرآن می‌خواند و اهالی خیام قرآن به سر می‌گیرند و این شعر معروف در دم رفتن علی‌اکبر(ع) خوانده می‌شود که: «دم رفتن بهر حفظ جانت جان من، برای شستن خورشید رویت گلابی نیست، اشک می‌بارم» و یا «اکبر رود به میدان، او را محافظت کن، یا رب به حق قرآن».
نویسنده کتاب «نیایش و نمایش» تأکید کرد: اما نقش قرآن در مجلس حر و ابراز ندامت ایشان به پیشگاه حضرت امام‌حسین(ع) نیز بسیار پررنگ است؛ حر برای قبول شفاعت ابی‌عبدالله(ع) به برادرش مصعب عرض می‌کند دستان مرا ببند و قرآن روی آن قرار ده و شمشیر بر گردنم بیاویز و چشمانم را از شن پر کن تا مگر حسین توبه‌ام را به خاطر قرآن بپذیرد و فریاد می‌زند: «حسین غریب است، یار و یاور ندارد، سلطان خوبان لشکر ندارد.»
وی ادامه داد: نقل معروف دیگر این است که حر می‌گوید: «دارم خجالت من از حسینم، یاران ببندید این هر دو عینم، هر دم بکوشید، سربرهنه کفن بپوشید، با شور و شین جان را خروشید، شاید به قرآن بخشد حسینم» و وقتی به پیشگاه سیدالشهداء(ع) حاضر می‌شود ضجه می‌زند: «شاه خوبان توبه کردم، جان جانان توبه کردم، گشته‌ام نادم به دوران، این من و این تیغ بران، یا بکش مرا یا ببخشای به قرآن، شاه خوبان توبه کردم، جان جانان توبه کردم».
عناصری افزود: حضرت امام‌حسین(ع) در ادامه فریاد می‌زند: «ای حر من راضیم از تو، خدا بادا رضا، از پیمبر اجرگیری در رجاء» و باید بگویم فرازهای زیادی از واقعه عاشورا را می‌توان مثال زد که قرآن به لحظه لحظه آن حلاوت و شیرینی خاصی بخشیده است.
وی در پایان با اشاره به اینکه این مقاله تا سه روز دیگر از سوی مجله «خیمه» با تصاویر بدیع و زیبا به چاپ خواهد رسید، گفت: علاقه‌مندان می‌توانند مشروح محتوای این مقاله و سایر تحقیقات من در زمینه فرهنگ عامه و ارتباط آن با مظاهر دینی و قرآنی را در کتابی تحت عنوان «قرآن و نقش آن در فرهنگ عامه» مطالعه کنند.
وی گفت: غرض اصلی از نگارش این مقاله بیان این مفهوم است که قرآن آنچنان دارای حلاوت و شیرینی است که در تمام مراحل زندگی انسان از ولادت تا مرگ، همدم و هم‌آغوش بشریت بوده و موجب رونق زندگی انسان می‌شود.
عناصری تصریح کرد: در این مقاله به فرازهایی از مقاتل عاشورا اشاره کرده‌ام؛ با این فرض کلی که در دشت کربلا هر زمان که اباعبدالله(ع) یکی از اصحاب و یاران و یا اعضای خاندان خود را راهی کارزار می‌کردند، بالای سر ایشان قرآن می‌گرفتند، برایشان دعا می‌کردند و آنها با رد شدن از زیر قرآن پای در راه مجاهدت می‌گذاشتند.
نویسنده مقاله «متدلوژی تعزیه» در ادامه گفت: نقش قرآن در مجلس دو طفلان مسلم(ع) نیز رفیع است؛ آنجا که حارث قصد کشتن آنها را می‌کند، زن مؤمنه‌اش قرآن می‌آورد و آن را میان همسر و طفلان مسلم واسط می‌کند تا مگر از کشتن آنها صرفنظر کند.
عناصری گفت: اما یکی از زیباترین صحنه‌های تداعی شده کربلا در قالب مجلس شبیه‌خوانی، به میدان رفتن حضرت علی اکبر(ع)، پور ارشد ابی‌عبدالله(ع) و اشبه‌الناس خَلقاً و خُلقاً به رسول اکرم(ص) است؛ این صحنه کهن‌الگو و سرمشق زندگی هر انسان آزاده‌ای است که سیدالشهدا(ع) خود برای فرزند دعا و قرآن می‌خواند و اهالی خیام قرآن به سر می‌گیرند و این شعر معروف در دم رفتن علی‌اکبر(ع) خوانده می‌شود که: «دم رفتن بهر حفظ جانت جان من، برای شستن خورشید رویت گلابی نیست، اشک می‌بارم» و یا «اکبر رود به میدان، او را محافظت کن، یا رب به حق قرآن».
نویسنده کتاب «نیایش و نمایش» تأکید کرد: اما نقش قرآن در مجلس حر و ابراز ندامت ایشان به پیشگاه حضرت امام‌حسین(ع) نیز بسیار پررنگ است؛ حر برای قبول شفاعت ابی‌عبدالله(ع) به برادرش مصعب عرض می‌کند دستان مرا ببند و قرآن روی آن قرار ده و شمشیر بر گردنم بیاویز و چشمانم را از شن پر کن تا مگر حسین توبه‌ام را به خاطر قرآن بپذیرد و فریاد می‌زند: «حسین غریب است، یار و یاور ندارد، سلطان خوبان لشکر ندارد.»
وی ادامه داد: نقل معروف دیگر این است که حر می‌گوید: «دارم خجالت من از حسینم، یاران ببندید این هر دو عینم، هر دم بکوشید، سربرهنه کفن بپوشید، با شور و شین جان را خروشید، شاید به قرآن بخشد حسینم» و وقتی به پیشگاه سیدالشهداء(ع) حاضر می‌شود ضجه می‌زند: «شاه خوبان توبه کردم، جان جانان توبه کردم، گشته‌ام نادم به دوران، این من و این تیغ بران، یا بکش مرا یا ببخشای به قرآن، شاه خوبان توبه کردم، جان جانان توبه کردم».
عناصری افزود: حضرت امام‌حسین(ع) در ادامه فریاد می‌زند: «ای حر من راضیم از تو، خدا بادا رضا، از پیمبر اجرگیری در رجاء» و باید بگویم فرازهای زیادی از واقعه عاشورا را می‌توان مثال زد که قرآن به لحظه لحظه آن حلاوت و شیرینی خاصی بخشیده است.
وی در پایان با اشاره به اینکه این مقاله تا سه روز دیگر از سوی مجله «خیمه» با تصاویر بدیع و زیبا به چاپ خواهد رسید، گفت: علاقه‌مندان می‌توانند مشروح محتوای این مقاله و سایر تحقیقات من در زمینه فرهنگ عامه و ارتباط آن با مظاهر دینی و قرآنی را در کتابی تحت عنوان «قرآن و نقش آن در فرهنگ عامه» مطالعه کنند.