(
امتیاز از 84
)
دعای ابوحمزه ثمالی؛ عاليةالمضامين ادعيه، دعا را در مقام تحول بخوانيم
عصر شیعه ـ حجت‌الاسلام و المسلمين سيدكاظم ارفع، مدرس حوزه و مترجم قرآن، نهج‌البلاغه و صحيفه سجاديه، در گفت‌وگو با خبرگزاری بين‌المللی قرآن (ايكنا) درباره جايگاه دعای ابوحمزه ثمالی و معارف آن، ضمن اشاره به اين كه ماه مبارك رمضان ماه نزول قرآن و ماه دعا و نيايش به پيشگاه پروردگار است، بيان كرد: دعاهايی كه در اين ماه از طريق ائمه طاهرين(ع) در اختيار ما گذاشته شده است، از مضامين بسيار بالا و بلندی برخوردار است كه می‌توان از جمله آن دعاها به ابوحمزه ثمالی كه ورود آن سحرهای ماه مبارك رمضان است، اشاره كرد.
ارفع اظهار كرد: دعای ابوحمزه ثمالی كه از زبان مبارك امام سجاد(ع)، زين‌العابدين صادر شده است، مجموعه معارفی را در بر دارد كه در اين مجموعه هم درس توحيد و خداشناسی وجود دارد و هم ادب در دعا و چگونه سخن گفتن در پيشگاه پروردگار و هم توبه و انابه به درگاه الهی و هم در برخی مضامين لطيف‌تر، آن چه ديده می‌شود، معاشقه و مرابطه با ذات ربوبی است.
وی با توصيه به اين‌كه اگر كسی فرصت و آمادگی خواندن هر شب اين دعا را ندارد، حداقل در ماه مبارك رمضان يك بار به طور مقطّع اين دعا را، با توجه به مفاهيم و معانی آن بخواند، ادامه داد: خواندن اين دعا بسيار مغتنم است، چرا كه امام زين‌العابدين(ع) به قدری زيبا با خداوند تبارك و تعالی سخن گفته‌اند كه وقتی انسان به مفاهيم و معانی فرازهای اين دعا دقت می‌كند، حالتی از وجد و شعف به او دست می‌دهد و احساس می‌كند كه واقعاً به خدا نزديك شده است.
ارفع افزود: در واقع در اين دعا گويی كه از امام(ع) آدرس خدا را می‌خواهيم و او به قلب خود اشاره می‌كند و می‌گويد كه اگر می‌خواهيد خدا را پيدا كنيد در قلب من كه او را حس می‌كنم، آن را بيابيد. «كاف»های خطابی كه در اين دعا هست و اشاراتی كه امام سجاد(ع) در عين ظرافت و لطافت بيان كرده است، انسان را وادار می‌كند كه هم اشك شوق بريزد و هم بر احوال خود گريه كند؛ چنان كه خود امام سجاد(ع) می‌فرمايد گريه می‌كنم برای خروجم از قبر، گريه می‌كنم برای صحنه قيامت، گريه می‌كنم برای مؤاخذه و محاسبه اعمال و گاهی هم انسان از شدت لطف و محبتی كه خداوند تبارك و تعالی به بندگان خود دارد، اشك می‌ريزد.
مترجم صحيفه سجاديه با اشاره به يكی از فرازهای دعای ابوحمزه ثمالی كه حضرت می‌فرمايد «الهی عظم ذنب من عبدك و فليحسن العفو من عندك»، بيان كرد: خوب است كه دوستان عزيز در سجده‌های پايانی نماز خود به عنوان ذكر اضافی كه جنبه استحبابی هم دارد، اين عبارت را بگويند كه «الهی عظم ذنب من عبدك و فليحسن العفو من عندك؛ بار پروردگارا گناه بنده‌ات بس بزرگ است اما عفو تو هم بس زيباست»؛ چرا كه اگر بنده‌های تو صداقت در توبه داشته باشند و واقعاً ندامت باطنی به آن‌ها دست بدهد تو می‌بخشی و بزرگواری؛ تو ستار العيوب هستی و مادامی كه بنده نخواهد سرّش فاش شود سرّ او را فاش نمی‌كنی و اگر صادقانه به در خانه تو بيايد جواب مثبت به او می‌دهی و خود تو دعا كردن را آموزش داده‌ای و گفته‌ای كه «مرا بخوانيد تا شما را اجابت كنم».
ارفع با اشاره به اين كه در ماه مبارك رمضان همه دعاهای وارده از ادعيه روزانه كه به صورت مبسوط نقل شده گرفته تا دعای افتتاح و سحر و ابوحمزه و ... همگی دارای جنبه‌های اخلاقی و عرفانی عميقی هستند، بيان كرد: در عين حال، در ميان اين دعاها جامع‌ترين و كامل‌ترين و واقعاً عالية المضامين دعاها كه بالاترين و بهترين مضامين را دارد دعای ابوحمزه ثمالی است كه اميدواريم خداوند تبارك و تعالی توفيق دهد تا هم آن را بخوانيم و هم به مضامين آن عمل كنيم و محقق شويم و آن چه را كه در آن عبارات استجابتش هست با «آمين» امام عصر(عج)، ان شاء الله، به استجابت برسد؛ چرا كه وقتی كه حضرت بقية الله (ارواح العاملين له الفداء) آمين بگويند، قطعاً مستجاب خواهد شد و ان شاء الله كه ما دعا را بخوانيم و آمين را هم ايشان بگويند.
وی پيشنهاد كرد كه علاقه‌مندان اين دعا را با عجله و يك‌شبه نخوانند و صرفا به مطالعه آن نپردازند، بلكه در مقام تحول آن را قرائت كنند.
ارفع گفت: ممكن است افرادی باشند كه چندين دور مفاتيح را خوانده باشند، اما وقتی به رفتار اجتماعی و خانوادگی آن‌ها نگاه می‌كنی می‌بينی كه آن زندگی و منش هيچ سنخيتی با اين دعاهايی كه خوانده‌اند ندارد و از اين جا معلوم می‌شود كه اين صرف روخوانی بوده است؛ در حالی كه مهم اين است كه انسان وقتی كه اين دعاها را می‌خواند، متحول شود.
اين مدرس و مترجم قرآن با بيان اين‌كه قصد ائمه(ع) از بيان اين ادعيه وارده در ماه‌ها، بيشتر جنبه آموزشی آن‌ها بوده است و می‌خواسته‌اند كه ما ارشاد شويم، اظهار كرد: در واقع آنان قصد داشته‌اند مطالبی را بيان كنند و به نحوی اين مطالب را ادا كنند كه وقتی ما با آن ادعيه و آن بيان و آن مضامين مواجه می‌شويم، نگرش دومی به زندگی‌مان بكنيم و رفتار اجتماعی‌مان، رفتار خانوادگی‌مان، رفتار سياسی‌مان، رفتار انقلابی‌مان، تعليم و تربيت فرزندان‌مان، حقوق زناشويی و زندگی‌مان را مورد بازبينی قرار دهيم و ببينيم كه اين زندگی چگونه بايد باشد و آيا با آن چه كه ائمه(ع) از خداوند خواسته‌اند و با فرازهای اين ادعيه مطابقت دارد يا نه.
ارفع افزود: اين كه دل خوش كنيم كه هر شب ابوحمزه بخوانيم كافی نيست و مقصود ما هم اين نيست، بلكه مقصود اين است كه بازنگری‌ای در پرونده خود داشته باشيم و با خواندن آن دعا ببينيم كه ترك گناه و عمل به واجب واقعاً انجام گرفته است يا نه. آن‌گاه است كه ما به اين معارف رسيده‌ايم. در واقع اگر توحيدمان تقويت شد، اگر ولايت‌مان تقويت شد و اگر حال عبادی‌مان به حالت فطرت اوليه‌مان برگشت، و واقعاً ذوق و شوق به نماز و تلاوت قرآن و ذوق و شوق خدمت به خلق داشتيم، معلوم می‌شود كه اين دعا واقعا مؤثر بوده است؛ در غير اين‌صورت فقط آن را خوانده‌ايم.
ارفع اظهار كرد: دعای ابوحمزه ثمالی كه از زبان مبارك امام سجاد(ع)، زين‌العابدين صادر شده است، مجموعه معارفی را در بر دارد كه در اين مجموعه هم درس توحيد و خداشناسی وجود دارد و هم ادب در دعا و چگونه سخن گفتن در پيشگاه پروردگار و هم توبه و انابه به درگاه الهی و هم در برخی مضامين لطيف‌تر، آن چه ديده می‌شود، معاشقه و مرابطه با ذات ربوبی است.
وی با توصيه به اين‌كه اگر كسی فرصت و آمادگی خواندن هر شب اين دعا را ندارد، حداقل در ماه مبارك رمضان يك بار به طور مقطّع اين دعا را، با توجه به مفاهيم و معانی آن بخواند، ادامه داد: خواندن اين دعا بسيار مغتنم است، چرا كه امام زين‌العابدين(ع) به قدری زيبا با خداوند تبارك و تعالی سخن گفته‌اند كه وقتی انسان به مفاهيم و معانی فرازهای اين دعا دقت می‌كند، حالتی از وجد و شعف به او دست می‌دهد و احساس می‌كند كه واقعاً به خدا نزديك شده است.
ارفع افزود: در واقع در اين دعا گويی كه از امام(ع) آدرس خدا را می‌خواهيم و او به قلب خود اشاره می‌كند و می‌گويد كه اگر می‌خواهيد خدا را پيدا كنيد در قلب من كه او را حس می‌كنم، آن را بيابيد. «كاف»های خطابی كه در اين دعا هست و اشاراتی كه امام سجاد(ع) در عين ظرافت و لطافت بيان كرده است، انسان را وادار می‌كند كه هم اشك شوق بريزد و هم بر احوال خود گريه كند؛ چنان كه خود امام سجاد(ع) می‌فرمايد گريه می‌كنم برای خروجم از قبر، گريه می‌كنم برای صحنه قيامت، گريه می‌كنم برای مؤاخذه و محاسبه اعمال و گاهی هم انسان از شدت لطف و محبتی كه خداوند تبارك و تعالی به بندگان خود دارد، اشك می‌ريزد.
مترجم صحيفه سجاديه با اشاره به يكی از فرازهای دعای ابوحمزه ثمالی كه حضرت می‌فرمايد «الهی عظم ذنب من عبدك و فليحسن العفو من عندك»، بيان كرد: خوب است كه دوستان عزيز در سجده‌های پايانی نماز خود به عنوان ذكر اضافی كه جنبه استحبابی هم دارد، اين عبارت را بگويند كه «الهی عظم ذنب من عبدك و فليحسن العفو من عندك؛ بار پروردگارا گناه بنده‌ات بس بزرگ است اما عفو تو هم بس زيباست»؛ چرا كه اگر بنده‌های تو صداقت در توبه داشته باشند و واقعاً ندامت باطنی به آن‌ها دست بدهد تو می‌بخشی و بزرگواری؛ تو ستار العيوب هستی و مادامی كه بنده نخواهد سرّش فاش شود سرّ او را فاش نمی‌كنی و اگر صادقانه به در خانه تو بيايد جواب مثبت به او می‌دهی و خود تو دعا كردن را آموزش داده‌ای و گفته‌ای كه «مرا بخوانيد تا شما را اجابت كنم».
ارفع با اشاره به اين كه در ماه مبارك رمضان همه دعاهای وارده از ادعيه روزانه كه به صورت مبسوط نقل شده گرفته تا دعای افتتاح و سحر و ابوحمزه و ... همگی دارای جنبه‌های اخلاقی و عرفانی عميقی هستند، بيان كرد: در عين حال، در ميان اين دعاها جامع‌ترين و كامل‌ترين و واقعاً عالية المضامين دعاها كه بالاترين و بهترين مضامين را دارد دعای ابوحمزه ثمالی است كه اميدواريم خداوند تبارك و تعالی توفيق دهد تا هم آن را بخوانيم و هم به مضامين آن عمل كنيم و محقق شويم و آن چه را كه در آن عبارات استجابتش هست با «آمين» امام عصر(عج)، ان شاء الله، به استجابت برسد؛ چرا كه وقتی كه حضرت بقية الله (ارواح العاملين له الفداء) آمين بگويند، قطعاً مستجاب خواهد شد و ان شاء الله كه ما دعا را بخوانيم و آمين را هم ايشان بگويند.
وی پيشنهاد كرد كه علاقه‌مندان اين دعا را با عجله و يك‌شبه نخوانند و صرفا به مطالعه آن نپردازند، بلكه در مقام تحول آن را قرائت كنند.
ارفع گفت: ممكن است افرادی باشند كه چندين دور مفاتيح را خوانده باشند، اما وقتی به رفتار اجتماعی و خانوادگی آن‌ها نگاه می‌كنی می‌بينی كه آن زندگی و منش هيچ سنخيتی با اين دعاهايی كه خوانده‌اند ندارد و از اين جا معلوم می‌شود كه اين صرف روخوانی بوده است؛ در حالی كه مهم اين است كه انسان وقتی كه اين دعاها را می‌خواند، متحول شود.
اين مدرس و مترجم قرآن با بيان اين‌كه قصد ائمه(ع) از بيان اين ادعيه وارده در ماه‌ها، بيشتر جنبه آموزشی آن‌ها بوده است و می‌خواسته‌اند كه ما ارشاد شويم، اظهار كرد: در واقع آنان قصد داشته‌اند مطالبی را بيان كنند و به نحوی اين مطالب را ادا كنند كه وقتی ما با آن ادعيه و آن بيان و آن مضامين مواجه می‌شويم، نگرش دومی به زندگی‌مان بكنيم و رفتار اجتماعی‌مان، رفتار خانوادگی‌مان، رفتار سياسی‌مان، رفتار انقلابی‌مان، تعليم و تربيت فرزندان‌مان، حقوق زناشويی و زندگی‌مان را مورد بازبينی قرار دهيم و ببينيم كه اين زندگی چگونه بايد باشد و آيا با آن چه كه ائمه(ع) از خداوند خواسته‌اند و با فرازهای اين ادعيه مطابقت دارد يا نه.
ارفع افزود: اين كه دل خوش كنيم كه هر شب ابوحمزه بخوانيم كافی نيست و مقصود ما هم اين نيست، بلكه مقصود اين است كه بازنگری‌ای در پرونده خود داشته باشيم و با خواندن آن دعا ببينيم كه ترك گناه و عمل به واجب واقعاً انجام گرفته است يا نه. آن‌گاه است كه ما به اين معارف رسيده‌ايم. در واقع اگر توحيدمان تقويت شد، اگر ولايت‌مان تقويت شد و اگر حال عبادی‌مان به حالت فطرت اوليه‌مان برگشت، و واقعاً ذوق و شوق به نماز و تلاوت قرآن و ذوق و شوق خدمت به خلق داشتيم، معلوم می‌شود كه اين دعا واقعا مؤثر بوده است؛ در غير اين‌صورت فقط آن را خوانده‌ايم.