دشمنان آگاه و دوستان نادان صرفاً به بعد احساسی قيام حسينی توجه می‌كنند
عصر شیعه ـ محمدحسين رجبی دوانی، معاون پژوهش دانشكده علوم اجتماعی دانشگاه امام حسين(ع)، در گفت‌وگو با خبرگزاری قرآنی ايران (ايكنا)، به ارائه سخنانی درباره فلسفه و انگيزه قيام حضرت سيدالشهداء(ع)، علل عدم بيعت امام(ع) با يزيد و آسيب‌شناسی برخی از تحريفات صورت گرفته در نقل وقايع و نيز تبيين اهداف امام(ع) پرداخت.
در مسئله «تحريفات عاشورا» افراط شده است
وی در بخشی از سخنان خود در پاسخ به اين سؤال كه ارزيابی شما از ديدگاه برخی از كسانی كه معتقدند «عاشورا برای نجات دادن اسلام از تحريف آمده بود، اما خود دستخوش تحريفاتی شد»، چيست؟، گفت: بنده با اين تعبير مخالفم و آن را قبول ندارم و حتی برخی از بزرگان و محققانی كه مطلبی با عنوان «تحريفات عاشورا» را مطرح كرده‌اند، ضمن درست بودن اصل قضيه، به عقيده بنده در اين مسئله افراط كرده‌اند.
رجبی دوانی ادامه داد: اگر اصل واقعه و قيام عظيم حضرت سيدالشهداء(ع) دچار تحريف شده بود، هرگز عالم اسلام آن وضعيتی را كه بعد از قيام عاشورا پيدا كرد و قيام‌ها و انقلاب‌های فراوان بر ضد ظلم و جور صورت گرفت، پيش نمی‌آمد، بنی‌اميه به آن سرعت سقوط نمی‌كرد و بنی‌عباسی كه با سوء استفاده از احساسات مردم در مظلوميت خاندان پيامبر(ص) توانستند بر موج احساسات سوار شده و قدرت را به دست بگيرند، با آن همه تنش‌ها مواجه نمی‌شدند.
وی خاطرنشان كرد: همچنين اگر اصل واقعه و قيام عظيم حضرت سيدالشهداء(ع) دچار تحريف شده بود، ياد و خاطره آن حضرت به اين صورت در تاريخ زنده نمی‌ماند كه هر سال پرشكوهتر از سال‌های قبل از آن بزرگ داشته شود. انقلاب اسلامی ما و آن حماسه‌های دفاع مقدس نيز همه برگرفته و ملهم از قيام عاشورا بود؛ بنابراين اگر تحريفاتی صورت گرفته بود كه اصل قيام را بخواهد به حاشيه براند، چنين بركات عظيمی را در تاريخ مشاهده نمی‌كرديم.
دشمنان آگاه و تمركز صرف بر بعد عاطفی و احساسی عاشورا
اين كارشناس تاريخ اسلام تصريح كرد: البته انكار نمی‌توان كرد كه دشمنانی كه به زور بر مقدرات مسلمين سلطه پيدا كرده بودند، برای اين كه از تأثيرگذاری واقعه كربلا بكاهند و مانع الهام گرفتن مردم از آن برای ايستادن در مقابل حكومت ظالمانه و غاصبانه آنان شوند، حتی در زمانی كه تشيع در ايران مذهب رسمی نشده بود، سعی می‌كردند تا تنها بعد عاطفی و احساسی واقعه كربلا مد نظر قرار بگيرد.
دوستان نادان و تمركز صرف بر بعد احساسی عاشورا
وی با بيان اين‌كه دشمنان سعی می‌كردند تا با تمركز بر بعد عاطفی و احساسی صرف واقعه عاشورا، ظلم‌ستيزی و فرياد آزادگی امام حسين(ع) به فراموشی سپرده شود، خاطرنشان كرد: علاوه بر دشمنان آگاه، دوستان نادانی نيز فقط بعد احساسی را در نظر داشتند به خود اجازه دادند، برای آنكه هر چه بيشتر اشك از ديدگان مردم بگيرند، دست به تحريف زده و مطالبی غيرواقعی وارد نقل‌ها كنند.
رجبی دوانی عنوان كرد: اقدامات اين دشمنان آگاه و دوستان نادان هرچند كه مضر بود و در بيان حوادث قيام امام حسين(ع) اشكال وارد می‌كرد، اما در برابر عظمت قيام و تأثيرات فراوان آن چيزی به حساب نمی‌آيد؛ بنابراين به اعتقاد بنده برخی از علما و بزرگان در اين قضيه راه افراط را پيموده و مسئله را چندان بزرگ جلوه داده‌اند كه شايد امروز برخی گمان كنند كه همه مواردی كه در ارتباط با واقعه كربلا در تاريخ نقل شده، زير سؤال رفته باشد كه هرگز اين‌گونه نيست.
معاون پژوهش دانشكده علوم اجتماعی دانشگاه امام حسين(ع) افزود: البته بی‌ترديد تحريفاتی در نقل وقايع و در تبيين اهداف امام(ع) صورت گرفته و بايد با اينها مقابله شود، اما اينها تا آن حد بزرگ نيستند كه مسئله‌ای به عنوان «تحريفات عاشورا» در تاريخ سايه افكنده و حقيقت اين ماجرا را پوشانده و به تاريكی برده باشد.
وی در پاسخ به اين سؤال كه برای مقابله اين جريان تحريف در بعد نقل وقايع و تبيين اهداف امام(ع) و مستندسازی آن به منابع درست چه بايد كرد؟، اظهار كرد: در اين زمينه اخيراً كارهای خوبی صورت گرفته و برخی از مراكز علمی زير نظر مراجع عظام تقليد و علمای برجسته كارهايی انجام داده‌اند كه با مراجعه به منابع معتبر نقل‌های قابل اعتماد را گزينش كرده و آنها را اصل قرار داده‌اند و كارهايی نيز در ارتباط با تحريفات و موارد جعلی و غيرواقعی صورت گرفته كه در دسترس علاقه‌مندان است.
اين پژوهشگر و استاد دانشگاه اضافه كرد: اگر ما اصل را در بزرگداشت عزای شهادت امام حسين(ع) بر مداحی و سوگواری و گريه كردن بگذاريم، در عين حال كه بسياری از مداحان افراد مخلص و دردمندی هستند، اما اكثريت آنان نسبت به شناخت منابع تاريخ اسلام مشكلاتی دارند؛ چون آنان چندان متخصص نيستند تا بدانند كه كدام منبع را بايد اصل قرار داد و كدام منبع ضعيف است؟
وی تصريح كرد: برخی از مداحان با نگاه به ظاهر منابع، منبعی را برمی‌گزينند كه اشك بيشتری از شنونده بگيرد! اين رويكرد صحيح نيست و بايد مرجعی وجود داشته باشد كه منابع درست و مطمئن را به جامعه مداحان عرضه كند و منابع غير قابل قبول و ضعيف و دارای تحريف را از صحنه خارج كند و حتی از چاپ آنها پيشگيری كند و آن منابع را به طور رسمی غيرقابل اعتماد معرفی كند.
واعظان و خطبا اصل قرار بگیرند
رجبی دوانی اظهار كرد: از سوی ديگر واعظان و خطبا به عنوان اهل تحقيق در آگاهی دادن به مردم و بيان حقايق بايد اصل قرار بگيرند؛ به تعبير ديگر مردم بايد حقايق وقايع كربلا را از زبان واعظ و سخنران باسواد بشنوند و نه از طريق مداح، كه متأسفانه در اين سال‌ها رايج شده است. در گذشته و از ديرباز مجالس امام حسين(ع) به محوريت واعظ تشكيل می‌شد و مداحی در حاشيه قرار داشت.
وی تصريح كرد: متأسفانه اين ماجرا امروز بالعكس شده و حتی بسياری از مجالس واعظی ندارد و اگر هم داشته باشد، واعظ در حاشيه و مداح اصل است و مخاطبان نيز تصور می‌كنند كه هر آنچه را می‌شنوند، عين حقيقت است. لذا بحث مهم بزرگداشت قيام حضرت سيدالشهداء(ع) كه بخشی از آن شهادت حضرت و بعد احساسی آن است، بايد با مديريت متوليان امر و نهادهای مسئول سامان بگيرد و به درستی، در راستای جهات ارزشی كه خدا و دين اراده كرده‌اند، تبيين شود.
اين پژوهشگر و استاد دانشگاه خاطرنشان كرد: علما از آنجا كه اهل تحقيق هستند، می‌كوشند تا مستند سخن بگويند و هدف آنها صرفاً نه گرياندن مردم، بلكه بيان حقايق است؛ حقيقت را نمی‌توان با دروغ پيش برد و از همين رو بايد اين حقيقت هميشه زنده، مستند و بر مبنای حقايق باشد كه سعی عموم علما و وعاظ نيز بر همين امر بوده است.
وی اضافه كرد: از همين روست كه ما مشاهده می‌كنيم كه آموخته‌های نسل قبلی ما كه اطلاعات خود درباره قيام حضرت اباعبدالله(ع) را از وعاظ و خطبا می‌گرفتند، بهتر، درست‌تر و كامل‌تر از نسل جديدی است كه از طريق مداحان و ذاكران می‌خواهند به اين معارف دست يابند.