(
امتیاز از 1693
)
امام حسين (ع) در كلام اهل تسنن
عصر شیعه - از آنچه گفته آمد شايد بتوان منظور نگارنده از نگارش اين جستار را دريافت. در حقيقت، راقم اين سطور در پي آن است تا با كاوش در منابع اهل تسنن دريابد ديدگاه آنان نسبت به امام حسين(ع) چگونه است و براي نيل بدين منظور از دو سوي تلاش پيشه خواهد نمود:
الف: كنكاش در منابع حديثي معتبر اهل تسنن.
ب: جستجو در منابع تاريخي نگارش‌يافته به توسط پيروان مذهب تسنن در سده‌هاي نخستين اسلامي.
نگاهي گذرا و حتي نه‌چندان دقيق به منابع حديثي اهل تسنن و ازجمله صحاح سته و همچنين كتاب‌هاي تاريخي اهل تسنن چون تاريخ طبري، پژوهشگر را بدين باور رهنمون مي‌سازد كه مقام و منزلت حسين بن علي(ع) در مذهب تسنن از فراز و رفعتي والا برخوردار است، اين نكته از آنجا مستفاد مي‌شود كه در منابع اهل تسنن، در منقبت اين امام بزرگوار احاديث به نسبت افزوني از پيامبر اكرم(ص) نقل شده است. روايت‌هاي زير تنها نمونه‌هايي از اين احاديث هستند كه به روشني بيانگر صدق اين مدعا است:
در كتاب‌هاي مسند احمد بن حنبل و صحيح ترمذي به نقل از محدثاني چون ابيهريره، اسامه بن زيد و ابن مسعود روايت شده است كه پيغمبر اسلام فرموده‌اند: حسن و حسين سيد جوانان بهشتند. اين حديث در سنن نسائي نيز به طريقي ديگر نقل شده است: فرشته‌اي از فرشتگان كه پيش از امشب به زمين نيامده بود، از خداي عزوجل اذن خواسته بود بر من سلام كند و به من مژده دهد كه همانا حسن و حسين آقاي جوانان بهشتند و فاطمه سرور بانوان بهشت است.
در كتاب‌هاي اسدالغابه ابناثير، الصواعق المحرقه ابن‌حجر هيتمي، البدايه و النهايه ابنكثير هم ياد شده است كه حضرت محمد(ص) فرموده‌اند حسن و حسين 2 نام از نام‌هاي اهل بهشت است و در دوران جاهليت بر هيچ عربي چنين نام‌هايي نهاده نشده بود. در كتاب صحيح بخاري كه به توسط محمد بن اسماعيل بخاري نگارش‌يافته و ازجمله معتبرترين كتب حديثي اهل تسنن به شمار مي‌آيد نيز روايت شده كه پيامبر اكرم(ص) به همسرش، امسلمه، فرموده است آيا حسين را دوست مي‌داري؟... او را خواهند كشت. اين روايت در كتاب‌هاي ديگر اهل تسنن چون مسند احمد، مقتل‌الحسين خوارزمي، مجمع‌الزوائد نورالدين هيثمي و البدايه و النهايه نيز عينا آمده است. در مسند احمد بن حنبل آمده است كه امسلمه بيان داشته كه پيامبر خاك سرخ‌رنگي به من داد و فرمود: اين خاك از سرزميني است كه حسين به آنجا كشته مي‌شود، هرگاه اين خاك به خون مبدل گرديد بدان كه حسين به قتل رسيده است.... در روايتي از وي آمده كه گفت: روز قتل حسين آن خاك را يافتم، خون گشته بود. كتاب‌هاي تذكره‌الخواص ابن‌جوزي، كنزالعمال ابن‌حسام‌الدين هندي و الطبقات‌الكبري ابن‌سعد نيز روايت‌هاي بسياري درباره امام حسين(ع) را شامل هستند. ازجمله اين روايت‌ها ميتوان به اين مورد اشاره كرد: امام علي(ع) هنگامي كه به صفين مي‌رفت از كربلا عبور كرد، در برابر نينوا بر كنار فرات دهكده‌اي بود، آنجا توقف كرد و از نام آن سرزمين پرسيد، گفتند كربلا، علي(ع) سخت بگريست چنان كه اشكش بر زمين مي‌ريخت. آن‌گاه فرمود: به حضور رسول افضل(ص) رفتم مي‌گريست، عرض كردم: سبب گريه چيست؟ فرمود: لحظه‌اي پيش جبرئيل نزدم بود و مرا آگاه كرد كه پسرم حسين كشته مي‌شود در كنار فرات در محلي كه آن را كربلا مي‌گويند، آن‌گاه جبرئيل كفي خاك به من داد و آن را به من بويانيد، خودداري نتوانستم كرد و اشك از چشمانم روان گشت.
اين روايت در بسياري ديگر از كتب اهل تسنن به طرقي ديگر نيز نقل شده است. ديگر كتاب‌هاي اهل تسنن چون مناقب ابن‌مغازلي، سنن ابن‌ماجه، نورالابصار شبلنجي، تاريخ دمشق ابن‌عساكر، كفايه‌الطالب ابن يوسف گنجي، تاريخ‌الاسلام شمس‌الدين محمد ذهبي، ينابيع‌الموده قندوزي، صحيح مسلم بن حجاج، المستدرك حاكم نيشابوري، معجم‌الكبير طبراني، تاريخ بغداد خطيب بغدادي و... نيز سرشار از احاديث و روايت‌هاي مرتبط با مقام و منزلت امام حسين(ع) است و ازجمله اين روايت در بسياري از آنها آمده است: امسلمه، رسول خدا(ص) را در خواب ديد كه مي‌گريست و سر و محاسن مباركش خاك‌آلوده بود. گفت از آن حضرت جريان را پرسيدم، فرمود: لحظه‌اي پيش حسين كشته شد. براساس منابع ياد شده چون حضرت امام حسين(ع) به شهادت رسيد، سر مباركش را براي يزيد فرستادند، حاملان سر مبارك در نخستين منزل به شادماني آغاز نوشيدن كردند، هنگامي كه به چنين كاري مشغول بودند دستي از ديوار خانه بر آنها بيرون آمد، با قلمي آهنين و سطري به خون نوشت:
اُثر جوامه قتلوا حسينا / شفاعه جده يومالحساب؟
آيا كسي كه حسين را از راه ستم كشت به روز حشر اميد شفاعتش باشد؟
در معجم‌الكبير طبراني به نقل از عقبه بن عامر آمده است كه پيامبر(ص) فرمود: حسن و حسين 2 شمشير عرشند.
بخاري، ترمذي و ابن‌ماجه نيز از يعلي بن مره نقل نموده‌اند كه پيغمبر اسلام فرموده‌اند: حسين از من است و من از حسين، كسي كه حسين را دوست دارد خداوند هم او را دوست مي‌دارد.
در همين رابطه در حديثي ديگر از رسول بزرگوار اسلام(ص) كه احمد بن حنبل و ابن‌ماجه آن را به روايتي از ابي هريره مستند داشته‌اند آمده است: كسي كه حسن و حسين را دوست بدارد مرا دوست دارد و كسي كه كينه حسن و حسين را داشته باشد كينه مرا دارد.
از آنچه گفته شد ميتوان اذعان داشت كه تعبير سيدناصر حسيني ميبدي، در مقدمه كتاب، مناقب اهل‌بيت از ديدگاه اهل سنت، راست است: اگرچه عالمان شيعي در مناقب اهل بيت پيامبر (و ازجمله منقبت حضرت امام حسين) متفق‌القول و هم‌كلامند و در روزگاران مختلف با قلم و بيان خويش گوياي اين مهم بوده‌اند، اما اين سيره در ميان علماي اهل سنت و جماعت و در هر يك از 4 فرق شافعي، مالكي، حنفي و حنبلي هم از موقعيت ويژهاي برخوردار بوده است.
منبع» جام‌جم
الف: كنكاش در منابع حديثي معتبر اهل تسنن.
ب: جستجو در منابع تاريخي نگارش‌يافته به توسط پيروان مذهب تسنن در سده‌هاي نخستين اسلامي.
نگاهي گذرا و حتي نه‌چندان دقيق به منابع حديثي اهل تسنن و ازجمله صحاح سته و همچنين كتاب‌هاي تاريخي اهل تسنن چون تاريخ طبري، پژوهشگر را بدين باور رهنمون مي‌سازد كه مقام و منزلت حسين بن علي(ع) در مذهب تسنن از فراز و رفعتي والا برخوردار است، اين نكته از آنجا مستفاد مي‌شود كه در منابع اهل تسنن، در منقبت اين امام بزرگوار احاديث به نسبت افزوني از پيامبر اكرم(ص) نقل شده است. روايت‌هاي زير تنها نمونه‌هايي از اين احاديث هستند كه به روشني بيانگر صدق اين مدعا است:
در كتاب‌هاي مسند احمد بن حنبل و صحيح ترمذي به نقل از محدثاني چون ابيهريره، اسامه بن زيد و ابن مسعود روايت شده است كه پيغمبر اسلام فرموده‌اند: حسن و حسين سيد جوانان بهشتند. اين حديث در سنن نسائي نيز به طريقي ديگر نقل شده است: فرشته‌اي از فرشتگان كه پيش از امشب به زمين نيامده بود، از خداي عزوجل اذن خواسته بود بر من سلام كند و به من مژده دهد كه همانا حسن و حسين آقاي جوانان بهشتند و فاطمه سرور بانوان بهشت است.
در كتاب‌هاي اسدالغابه ابناثير، الصواعق المحرقه ابن‌حجر هيتمي، البدايه و النهايه ابنكثير هم ياد شده است كه حضرت محمد(ص) فرموده‌اند حسن و حسين 2 نام از نام‌هاي اهل بهشت است و در دوران جاهليت بر هيچ عربي چنين نام‌هايي نهاده نشده بود. در كتاب صحيح بخاري كه به توسط محمد بن اسماعيل بخاري نگارش‌يافته و ازجمله معتبرترين كتب حديثي اهل تسنن به شمار مي‌آيد نيز روايت شده كه پيامبر اكرم(ص) به همسرش، امسلمه، فرموده است آيا حسين را دوست مي‌داري؟... او را خواهند كشت. اين روايت در كتاب‌هاي ديگر اهل تسنن چون مسند احمد، مقتل‌الحسين خوارزمي، مجمع‌الزوائد نورالدين هيثمي و البدايه و النهايه نيز عينا آمده است. در مسند احمد بن حنبل آمده است كه امسلمه بيان داشته كه پيامبر خاك سرخ‌رنگي به من داد و فرمود: اين خاك از سرزميني است كه حسين به آنجا كشته مي‌شود، هرگاه اين خاك به خون مبدل گرديد بدان كه حسين به قتل رسيده است.... در روايتي از وي آمده كه گفت: روز قتل حسين آن خاك را يافتم، خون گشته بود. كتاب‌هاي تذكره‌الخواص ابن‌جوزي، كنزالعمال ابن‌حسام‌الدين هندي و الطبقات‌الكبري ابن‌سعد نيز روايت‌هاي بسياري درباره امام حسين(ع) را شامل هستند. ازجمله اين روايت‌ها ميتوان به اين مورد اشاره كرد: امام علي(ع) هنگامي كه به صفين مي‌رفت از كربلا عبور كرد، در برابر نينوا بر كنار فرات دهكده‌اي بود، آنجا توقف كرد و از نام آن سرزمين پرسيد، گفتند كربلا، علي(ع) سخت بگريست چنان كه اشكش بر زمين مي‌ريخت. آن‌گاه فرمود: به حضور رسول افضل(ص) رفتم مي‌گريست، عرض كردم: سبب گريه چيست؟ فرمود: لحظه‌اي پيش جبرئيل نزدم بود و مرا آگاه كرد كه پسرم حسين كشته مي‌شود در كنار فرات در محلي كه آن را كربلا مي‌گويند، آن‌گاه جبرئيل كفي خاك به من داد و آن را به من بويانيد، خودداري نتوانستم كرد و اشك از چشمانم روان گشت.
اين روايت در بسياري ديگر از كتب اهل تسنن به طرقي ديگر نيز نقل شده است. ديگر كتاب‌هاي اهل تسنن چون مناقب ابن‌مغازلي، سنن ابن‌ماجه، نورالابصار شبلنجي، تاريخ دمشق ابن‌عساكر، كفايه‌الطالب ابن يوسف گنجي، تاريخ‌الاسلام شمس‌الدين محمد ذهبي، ينابيع‌الموده قندوزي، صحيح مسلم بن حجاج، المستدرك حاكم نيشابوري، معجم‌الكبير طبراني، تاريخ بغداد خطيب بغدادي و... نيز سرشار از احاديث و روايت‌هاي مرتبط با مقام و منزلت امام حسين(ع) است و ازجمله اين روايت در بسياري از آنها آمده است: امسلمه، رسول خدا(ص) را در خواب ديد كه مي‌گريست و سر و محاسن مباركش خاك‌آلوده بود. گفت از آن حضرت جريان را پرسيدم، فرمود: لحظه‌اي پيش حسين كشته شد. براساس منابع ياد شده چون حضرت امام حسين(ع) به شهادت رسيد، سر مباركش را براي يزيد فرستادند، حاملان سر مبارك در نخستين منزل به شادماني آغاز نوشيدن كردند، هنگامي كه به چنين كاري مشغول بودند دستي از ديوار خانه بر آنها بيرون آمد، با قلمي آهنين و سطري به خون نوشت:
اُثر جوامه قتلوا حسينا / شفاعه جده يومالحساب؟
آيا كسي كه حسين را از راه ستم كشت به روز حشر اميد شفاعتش باشد؟
در معجم‌الكبير طبراني به نقل از عقبه بن عامر آمده است كه پيامبر(ص) فرمود: حسن و حسين 2 شمشير عرشند.
بخاري، ترمذي و ابن‌ماجه نيز از يعلي بن مره نقل نموده‌اند كه پيغمبر اسلام فرموده‌اند: حسين از من است و من از حسين، كسي كه حسين را دوست دارد خداوند هم او را دوست مي‌دارد.
در همين رابطه در حديثي ديگر از رسول بزرگوار اسلام(ص) كه احمد بن حنبل و ابن‌ماجه آن را به روايتي از ابي هريره مستند داشته‌اند آمده است: كسي كه حسن و حسين را دوست بدارد مرا دوست دارد و كسي كه كينه حسن و حسين را داشته باشد كينه مرا دارد.
از آنچه گفته شد ميتوان اذعان داشت كه تعبير سيدناصر حسيني ميبدي، در مقدمه كتاب، مناقب اهل‌بيت از ديدگاه اهل سنت، راست است: اگرچه عالمان شيعي در مناقب اهل بيت پيامبر (و ازجمله منقبت حضرت امام حسين) متفق‌القول و هم‌كلامند و در روزگاران مختلف با قلم و بيان خويش گوياي اين مهم بوده‌اند، اما اين سيره در ميان علماي اهل سنت و جماعت و در هر يك از 4 فرق شافعي، مالكي، حنفي و حنبلي هم از موقعيت ويژهاي برخوردار بوده است.
منبع» جام‌جم