تأديب انسان يكی از علت‌های بيماری و از فوايد آن است
عصر شیعه ـ حجت‌الاسلام والمسلمين حميد فقفورمغربی، عضو هيئت علمی دانشگاه شهيد بهشتی به بررسی احاديث پزشكی و جمع‌بندی و استخراج مبانی مطرح شده در اين احاديث پرداخته است.
وی در بخش اول سخنان خود با اشاره به اينكه در دانش پزشكی نوين عوامل مادی را علت‌های بيماری می‌شناسد كه از طريق؛ وراثت، انتقال ميكروب، تغذيه بد و يا عواملی مانند آن حاصل می‌شود، تصريح كرد كه در روايات اسلامی از عوامل غير مادی نيز سخن گفته شده است كه آنها را حكمت‌های بيماری ناميده‌اند.
وی در بخش دوم سخنان خود در تشريح منافع بيماری «تأديب» را يكی از منافع بيمار شدن عنوان و به حديثی از حضرت رسول(ص) در همين مورد اشاره كرد كه می‌فرمايند «اگر سه چيز نبود، سر آدمی فرو نمی‌آمد: بيماری، فقر و مرگ؛ با اين حال گستاخ است».
حجت‌الاسلام مغربی همچنين بيماری را وسيله پرداخت كفاره گناهان و مايه كرامت و گرا‌ميداشت انسان دانست و افزود: پيامبر(ص) می‌فرمايند: بيماری هديه از جانب خداوند به بنده است.
عضو هيئت علمی دانشگاه شهيد بهشتی:
بيماری وسيله پرداخت كفاره گناهان و مايه كرامت و گرا‌می‌داشت انسان است و پيامبر(ص) در اين زمينه می‌فرمايند: بيماری هديه از جانب خداوند به بنده است
ثواب و پاداش و نيز مايه طهارت شخص از گناهان ديگر فوايدی بود كه اين عضو هيئت علمی دانشگاه شهيد بهشتی به آن اشاره كرد.
وی در ادامه تشريح احاديث پزشكی مطرح شده توسط پيامبر(ص) و ائمه(ع) اظهار كرد: روايات گوناگونی در مورد دستگاه‌های بدن انسان آمده است از جمله از حضرت رسول الله(ص) در (كنز العمال ،ج1، ص 243،ح 1223) روايت شده است كه در انسان، پاره گوشتی است كه اگر سالم باشد همه بدن به سلامت آن، سالم است و اگر گرفتار بيماری باشد، همه بدن به بيماری آن بيمار است كه آن قلب انسان است.
مغربی ادامه داد: همچنين از امام صادق(ع) در بحار الانوار، ج 1، ص 325ح30 نقل شده است كه خطاب به مفضل بن عمر می‌فرمايند: اگر جمجمه باز می‌شد و می‌توانستی مغز را ببينی می‌ديدی كه به حجاب‌هايی (لايه‌هايی) كه روی همديگر قرار گرفته‌اند، در ميان گرفته شده است تا هم آن را از عارضه‌ها مصون بدارد و هم آن را استوار نگه دارد، تا بدان لرزش راه نيابد؛ و می‌ديدی كه جمجمه، به سان كلاه خودی بر آن قرار گرفته است تا آن را از اثر ضربت‌های سختی كه ممكن است به سر برسد، حفظ كند.
وی به مطلبی از حضرت علی(ع) نيز اشاره كرد كه می‌فرمايد: از خلقت اين انسان، در شگفت آييد! با تكه‌ای پيه می‌بيند با پاره گوشتی سخن می‌گويد، به كمك قطعه استخوانی، می‌شنود و از سوراخی، نفس می‌كشد.
عضو هيئت علمی دانشگاه شهيد بهشتی در ادامه سخنان خود به احاديث متعددی در مورد فوايد كم‌خوری اشاره كرده عنوان می‌كند: امام علی(ع) در دو حديث می‌فرمايد: سلامت تن، از كمی غذا و كمی آب است و هر كس خوراكش كم باشد، انديشه‌اش صفا می‌يابد.
احاديثی از حضرت رسول(ص) كه می‌فرمايد: هر كس شكمش پر باشد به ملكوت آسمان‌ها و زمين راه نمی‌يابد و دل‌ها را با فراوانی خوراك و نوشاك نمی‌رانيد زيرا دل به سان كشت، اگر آب زيادی بدان رسانده شود، می‌ميرد؛ حديثی از امام صادق(ع) كه می‌فرمايد: نزديكترين حالت بنده به خداوند هنگامی است كه شكم وی، سبك باشد، احاديثی از امام علی(ع) كه می‌فرمايد: پرخوری حجاب تيزهوشی می‌شود و از شكم سيری حذر كنيد چرا كه مايه قساوت دل، سستی در نماز و تباهی تن است احاديث ديگر پزشكی بود كه حجت‌الاسلام مغربی به آنها اشاره كرد.
وی بخش ديگر سخنان خود را به بيان احاديثی در مورد آداب غذا خوردن اختصاص داد و گفت: در بحار، ج66، ص356 از رسول الله(ص) نقل شده است كه می‌فرمايند: شستن پيش و پس از غذا، شفايی برای تن و بركت در روزی است؛ امام صادق(ع) نيز می‌فرمايند: هر چيزی را زيوری است و زيور سفره، سبزی است؛ امام رضا(ع) نيز می‌فرمايند: غذای خود را با سبك‌ترين غذايی كه بدنت را به اندازه عادتت و بر حسب اقامت‌گاه و فعاليت‌ها و زمانه‌ات تغذيه می‌كند، آغاز كن.
پرهيز از خوابيدن بلافاصله پس از خوردن غذا موضوع ديگری بود كه حجت‌الاسلام مغربی احاديثی را در اين زمينه جمع‌آوری كرده كه در بيان اين احاديث اظهار كرد: از امام حسن(ع) نيز در بحار،ج66، ص413 و420 نقل شده است كه می‌فرمايند: در باره سفره 12 نكته است و بر هر مسلمانی لازم است كه آنها را بداند. از آنها چهار چيز واجب، چهار چيز مستحب و چهار چيز آداب است. اما آن چه از آداب است عبارت است از: خوردن از آن چه پيش خود تو است، كوچك كردن لقمه، خوب جويدن و كمتر نگريستن به چهره مردم.
وی در جمع‌بندی احاديث مربوط به خوردن و خوابيدنی كه منجر به سلامتی می‌شود، اظهار كرد: رهنمودهای كه در مورد خوردن و خوابيدن در احاديث مطرح شده هم به سلامت جسم و هم به سلامت جان توجه دارد و مطرح شده است كه خوردنی‌ها از راه مشروع و طيبات (پاكيزه‌ها) تهيه شده باشد، غذا برای مصرف كننده زيانبار نباشد، مفسده برای فرد و جامعه نداشته باشد، دو وعده غذا در شبانه روز (صبح و شام ) توصيه شده است، توصيه به كم خوری، رعايت آداب سفره و غذا خوردن و رعايت آداب پايان غذا ( سپاس و شكر الهی، دعا كردن، شستن دست‌ها، خلال و مسواك كردن) از ديگر مواردی است كه در احاديث پزشكی مطرح شده است.